13 april 2006

Boek: De jongen in de gestreepte pyjama

"De jongen in de gestreepte pyjama"
Door John Boyne

Ik word zelf meestal redelijk kriegel van recensies waarin dingen staan als "Ik vertel niks, je moet het maar gewoon zelf lezen", maar in dit geval is het eigenlijk wel waar.
Als je over dit boek teveel vertelt, dan haal je de lol er een beetje af voor degenen die het zelf nog willen lezen. Hoewel in dit geval het woord "lol" misschien een beetje een raar woord is...

Kort gezegd gaat het verhaal over Bruno, een jongen van negen jaar, die opeens met zijn gezin moet verhuizen. En hoewel hij tegen zijn vader tekeergaat omdat hij zijn "drie beste vrienden voor altijd!" niet meer kan zien, moet hij zich er toch bij neerleggen. Het boek vertelt daarna over de dingen die er gebeuren in (en vlakbij) zijn nieuwe thuis.

Het boek is geschreven in de taal van een jongen van negen. (Hoewel ik me afvraag hoeveel negenjarige jongens hun oudere zus zouden beschrijven als "een hopeloos geval", maar aan de andere kant wordt die omschrijving zo vaak herhaald dat het meer lijkt op een kind dat net een nieuw woord heeft geleerd en dat expres heel vaak gebruikt, dus misschien kun je dat dan zo verklaren).
Ook het perspectief van het verhaal is vanuit die jongen.
Dat geeft enerzijds een beetje een vreemd gevoel (het lijkt namelijk in eerste instantie alsof je een kinderboek leest) maar anderzijds ga je op deze manier wel helemaal mee met de jongen.
Je vangt dingen op die de jongen niet kan snappen, en waar hij dus zelf verklaringen voor verzint. Maar wij, volwassenen, met de kennis die we ondertussen hebben, pikken die aanwijzingen wel op, en daarom voel je een stuk drama aankomen. Maar omdat de jongen dat absoluut niet doorheeft, en zo aardig en naief is, wíllen we dat ook tegelijk weer niet voelen.

En dat is het grote geheim van dit boek. Je leeft met Bruno mee, je wil niet geloven dat het inderdaad gaat om datgene waarover je denkt dat het gaat, maar onherroepelijk wordt het duidelijk.
Het slot is daarom zeer verrassend, en komt heel hard aan. In één klap is Bruno's naïviteit voorbij.
Geen boek dus om te lezen voor het slapen gaan, in ieder geval niet de laatste twee hoofdstukken. Daarvoor is het einde te rauw. Maar wel een heel, heel mooi boek, dat je lang bij zal blijven.