16 april 2006

Theater: Zwanenzang

"Zwanenzang"
Door Marian Luif en Ellen Pieters

Het heeft even geduurd voordat ik hier nu mijn ervaring met Zwanenzang plaats. Ik heb er namelijk nogal gemengde gevoelens over.
Enerzijds was het een aangrijpend, pakkend verhaal dat door de beide dames zeer goed werd gebracht. Anderzijds was het heel kort (maar een uur!), op sommige momenten voor mij wat té beklemmend en ook heel erg absurd.
Maar het vreemde is dan weer dat het absurde gewoon waar is. Het is écht zo gebeurd.

Het verhaal is gebaseerd op de documentaire "Grey Gardens", die in de jaren '70 is gemaakt. Daarin werd het leven getoond van twee vrouwen, moeder 'Big Edie', een jaar of 80, en dochter 'Little Edie', achter in de 50. Samen leefden ze in een enorm, maar totaal vervallen landhuis in de Hamptons, bij New York. In het gezelschap van onder andere iets van 60 katten, een aapje, en naar ik heb begrepen ook veel vlooien.
Beide vrouwen houden zich vast aan dromen die ze hadden die nooit zijn uitgekomen, en geven elkaar daarvan de schuld. Dit leidt dan weer tot heftige ruzies, maar ook het besef dat ze eigenlijk niet zonder elkaar kunnen: zij zijn alles dat ze nog hebben.

In de voorstelling komt die beklemming en het besef van het verval heel goed tot zijn recht.
Marjan Luif is inderdaad een oude, breekbare en verbitterde moeder, en Ellen Pieters is de minstens net zo verbitterde, gevangen en eccentrieke dochter.
Het stuk laat je achter met een gevoel van verlies, met een gevoel van "Hoe kan dit in hemelsnaam zo ver zijn gekomen?". Het einde komt veel te snel, zowel omdat het stuk maar een uur duurt, als ook omdat je eigenlijk toch wel meer wilt weten. Het blijft nu toch over het algemeen een beetje aan de oppervlakte, hoewel er soms wel ineens momenten zijn waarbij het ineens heel diep en heftig is. Er worden wel dingen aangegeven, maar het hele verhaal wordt niet echt helemaal duidelijk.

Grappig (sommigen vinden dat, getuige sommige recensies die ik heb gelezen, niet zozeer grappig als wel zeer irritant) vond ik dat op bepaalde momenten het publiek ook rechtstreeks wordt aangesproken. Niet dat er reactie verwacht wordt, maar meer als op de manier waarop tijdens een documentaire mensen soms ineens dingen in de camera kunnen zeggen. Je kreeg door dat rechtstreekse aanspreken ook het idee dat je daadwerkelijk naar een documentaire zat te kijken.

Als je alleen maar afgaat op de namen en denkt dat je op toneel dan ook een stuk "Koefnoen" en "Spijkers met Koppen" te zien krijgt, heb je een probleem. Want hoewel er zeker ook komische momenten in zitten, is dit gewoon puur toneel. Goed toneel.
Absoluut een aanrader als je de moed hebt om hierin mee te gaan, en als je iets wilt zien dat heel anders is dan anders.

Ik ben in ieder geval (en dat heb ik na aflo0op in de foyer om me heen meer gehoord) zeer nieuwsgierig geworden naar de originele documentaire, dus die is inmiddels naar me onderweg. Wellicht dus: wordt vervolgd?

Link:
De site van de voorstelling